ไวยากรณ์บาลี รองศาสตราจารย์ดร.สุภาพรรณ ณ บางช้าง หลักพระพุทธศาสนาที่รวมเป็นพระสัทธรรม ๓ ประการ คือปริยัติสัทธรรม ปฏิบัติ-สัทธรรม และปฏิเวธสัทธรรมนั้น การศึกษา เรียนรู้หลักปริยัติสัทธรรม เป็นปัจจัยสําคัญที่จะนําไปสู่การปฏิบัติชอบตามหลักที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงไว้ นําให้ได้รับผลเป็นปฏิเวธ-สัทธรรม ตามสมควรแก่ฐานะของบุคคลนั้น ๆในกระบวนการศึกษา ที่ต้องการให้เกิด ความรู้ความเข้าใจพระสัทธรรมได้ถูกตรงจริง ๆ จนสามารถป้องกันตนเองไว้ไม่ให้ทําตนให้วิปริตจากพระธรรมวินัย หรือทําพระธรรมวินัยให้วิปริต จําต้องศึกษามาจากหลักไวยากรณ์ทางภาษาบาลี อันเป็นภาษาจารึกคําสอนของพระพุทธศาสนาสายเถรวาทไว้ ในประเทศไทยเรานั้น มีการศึกษาเดิม ๒ สาย คือสายนักธรรม ที่นําเอาคําสอน ซึ่งแปลเป็นภาษาไทยแล้วโดยมากมาศึกษา หาความรู้ความเข้าใจและนําไปปฏิบัติ สายบาลี อันเป็นการศึกษาเพื่อให้ความเข้าใจอย่างลึกซึ้งในพระปริยัติสัทธรรมมากยิ่งขึ้นทั้งโดยอรรถะและพยัญชนะ และเพื่อให้เข้าใจพระพุทธศาสนาทั้งส่วนอรรถะและส่วนพยัญชนะได้ถูกต้องชัดเจน ท่านจึงสอนให้เรียนมาจากหลักไวยากรณ์บาลี หลักไวยากรณ์บาลีจึงเสมือนกุญแจไขคลังพระปริยัติสัทธรรมนําเข้าสู่กระบวนการสืบสานพระพุทธศาสนาคือการศึกษาปฏิบัติ สัมผัสผล เผยแผ่ และแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นแก่พระพุทธศาสนา หนังสือไวยากรณ์บาลีในเมืองไทย เป็นผลงานการเรียบเรียงของสมเด็จพระ มหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ซึ่งอันที่จริงเป็นการย่อยจากข้อความพิสดารในหลักไวยากรณ์บาลีที่มีชื่อเสียงมากและถือว่าเป็นต้นแบบของวิชาบาลีไวยากรณ์ทั้งหลาย นั่นคือ กัจจายนวยากรณ์ โมคคัลลานวยากรณ์ และ สัททนีติปกรณ์ แต่คัมภีร์แม่บททั้ง ๓ เล่มนี้ ไม่แพร่หลายในเมืองไทย จนนักศึกษาภาษาบาลีในยุคหลังจํานวนไม่น้อยที่ไม่เคยเห็นรูปเล่มของหนังสือทั้ง ๓ เล่มนี้ เพราะอาศัยการศึกษาจากหนังสือไวยากรณ์บาลีของ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส เป็นหลักท่านที่สนใจจริง ๆ ต้องการค้นคว้าให้เกิดความรู้ ความเข้าใจแตกฉานจริงเพียงไม่กี่ท่านเท่า นั้น ที่ได้ผ่านตัวคัมภีร์สําคัญทั้ง ๓ เล่มดังกล่าว ตัวและชื่อคัมภีร์ทั้ง ๓ เล่มนี้นับวันแต่จะเลือนหายไป เพราะคนส่วนใหญ่ไม่รู้จักและแม้รู้จักก็ขยาดต่อความยากความละเอียดพิสดารของคัมภีร์ทั้ง ๓ เล่มนั้น บัดนี้ เป็นที่น่ายินดีที่ รองศาสตราจารย์ ดร.สุภาพรรณ ณ บางช้าง ซึ่งจบปริญญาเอกมาทางภาษาบาลี ได้มีฉันทะอุตสาหะอย่างสูงคัมภีร์ทั้ง ๓ มาเรียบเรียงเป็นตําราไวยากรณ์บาลี อันเป็นการรวบรวมเรียบเรียงตามแนวของได้พยายามรวบรวมหลักสําคัญ ๆ ในกัจจายนวยากรณ์ โมคคัลลานวยากรณ์ และสัททนีติปกรณ์ การที่งานเช่นนี้สําเร็จออกมาเป็นรูปเล่มขนาดใหญ่ได้เช่นนี้ ย่อมแสดงให้เห็นถึงความรู้ ความสามารถ ความเพียรพยายามอดกลั้นอดทนของคนทุกคนในกระบวนการทํางาน จนหนังสือกลายเป็นรูปเล่มขนาดใหญ่ ขึ้นมาได้ โดยเฉพาะท่านผู้รวบรวม เรียบเรียง มีความละเอียดละออในการทํางานมาก กว่าจะเรียงเสร็จเป็นรูปเล่มต้องใช้เวลาร่วม ๒ ปี แต่เมื่อเรียงเสร็จแล้วปรากฏว่ากลายเป็นหนังสือขนาดใหญ่ ที่น้อยคนจะซื้ออ่าน และน้อยคนจะอ่านหรือค้นคว้า ยากนักที่จักหาโรงพิมพ์ทั่วไปจะมารับพิมพ์หนังสือเล่มนี้ได้ท่านผู้เรียบเรียงจึงได้มอบให้แก่มูลนิธิมหามกุฎราชวิทยาลัย โดยไม่คิดค่าลิขสิทธิ์แต่ประการใดต้องการเพียงรักษาผลงานของบุรพาจารย์ในอดีตและสารัตถะสําคัญของคัมภีร์แม่บททั้ง ๓ เล่มไว้เท่านั้น มหามกุฎราชวิทยาลัยรู้สึกชื่นชมและอนุโมทนาในกุศลเจตนา กุศลกรรมที่ รองศาสตราจารย์ คร.สุภาพรรณ ณ บางช้าง ได้แสดงออกในครั้งนี้ จึงได้รับพิมพ์หนังสือเล่มนี้ออกมา โดยไ
